Το Αεροπορικό Ισοζύγιο Ελλάδος Τουρκίας (μέρος 2ο)

συνέχεια από το 1ο μέρος

Στον τομέα του Ηλεκτρονικού Πολέμου, δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για τις εξελίξεις, ωστόσο η οικονομική άνεση και η σωρευμένη τεχνογνωσία της Τουρκίας αφ’ ενός, και η κατάσταση της Ελλάδας αφ’ ετέρου δεν προμηνύουν ευχάριστες εξελίξεις.

Στον τομέα του Συστήματος Αεροπορικού Ελέγχου, τον πλέον κρίσιμο για την ΠΑ στο προσεχές μέλλον, δεδομένου ότι το νέο τουρκικό μαχητικό είναι χαμηλού ίχνους, άρα αποτελεί πρόκληση κατ’ εξοχήν για το ελληνικό ΣΑΕ, η οικονομική δυσπραγία της ελληνικής πλευράς δεν αφήνει να διαφανεί κάποια θετική προοπτική, ούτε και υπάρχει κάποια σχετική πληροφορία. Αυτό σημαίνει ότι δεν διαφαίνεται η προοπτική υλοποίησης καμίας από τις κατ’ αρχήν δυνατότητες για την αντιμετώπιση της τεχνολογίας χαμηλού ίχνους του αντιπάλου, όπως απόκτηση επίγειων ραντάρ επιτήρησης νέας τεχνολογίας ή η συμπλήρωση του στόλου των εναέριων ραντάρ επιτήρησης με άλλα, προσανατολισμένα στην τεχνολογία χαμηλού ίχνους, ή ακόμη και η βελτίωση των υφισταμένων εναερίων ραντάρ.  Το μόνο που προβλέπεται να γίνει είναι η μετάβαση του κορμού του ΣΑΕ από το υφιστάμενο σύστημα κορμού MASE με το νεώτερο ACCS, αφού αυτό θα γίνει με νατοϊκή χρηματοδότηση. Δυστυχώς, η εξέλιξη αυτή, αν και ασφαλώς χρήσιμη, δεν απαντά στο βασικό πρόβλημα του ελληνικού ΣΑΕ.

Τέλος, η επίγνωση τακτικής κατάστασης από πλευράς της ΤΑ προβλέπεται να φτάσει σε πρωτόγνωρα για αεροπορία -πέραν της αμερικανικής- επίπεδα, μιας και ο στόλος των ανεπάνδρωτων αεροσκαφών που η Τουρκία έχει αναπτύξει και θα θέσει σε υπηρεσία είναι πραγματικά εντυπωσιακός και όχι απλώς με «περιφερειακά» κριτήρια. Η Τουρκία διαθέτει πλέον τον πληρέστερο στόλο ανεπάνδρωτων αεροσκαφών, από εκτοξευόμενα με το χέρι μικρά ανεπάνδρωτα αεροσκάφη μέχρι TIER II+ ανεπάνδρωτα αεροσκάφη μεγάλης διάρκειας πτήσης και μεγάλου ύψους. Ενδεχομένως (και το «ενδεχομένως» τονίζεται εμφατικά), να μην έχει αναπτυχθεί κατηγορίας TIER III ανεπάνδρωτο αεροσκάφος, αν και με την σωρευμένη τεχνογνωσία και την παραγωγική ικανότητα της γείτονος χώρας, το ενδεχόμενο να επαναληφθεί η εν κρυπτώ ανάπτυξη ενός τέτοιου, στρατηγικής σημασίας συστήματος δεν πρέπει να θεωρείται καθόλου απίθανη. Έτσι, με έναν τέτοιο στόλο στη διάθεσή της, εγχωρίως παραγόμενο, και με ολοένα και πιο σύνθετους αισθητήρες, επίσης εγχωρίως αναπτυσσόμενους, είναι προφανές ότι το δίκτυο αναγνώρισης, συλλογής πληροφοριών και επιτήρησης πεδίου μάχης που θα έχει στη διάθεσή της η ΤΑ (όπως άλλωστε και συνολικά οι ΤΕΔ) θα τους παρέχουν δυνατότητες που η ΠΑ μόνον να ζηλεύει θα μπορεί. 

Από την πλευρά της, η ΠΑ μπορεί να προσβλέπει στην -αμφιβόλου προοπτικής υλοποίησης- απόκτηση μικρού αριθμού ανεπάνδρωτων αεροσκαφών κατηγορίας TIER II. Επιπλέον, η συνεχής συρρίκνωση της οροφής των μαχητικών της, σημαίνει ότι η ΠΑ θα δυσκολεύεται ολοένα και περισσότερο να εκτελεί ακόμη και τις τετριμμένες αποστολές αεροπορικής αναγνώρισης, ακόμη κι αν διαθέτει επιχειρησιακά αξιοποιήσιμα ατρακτίδια αναγνώρισης.

 

Στον τομέα των όπλων, όπου μέχρι σήμερα υπάρχει μια σχετική ισορροπία, η Τουρκία έχει αναπτύξει και θα θέσει σε υπηρεσία εξελιγμένες εκδόσεις του εγχώριας ανάπτυξης και παραγωγής πυραύλου πλεύσης αέρος-εδάφους SOM. Το όπλο αυτό έχει ήδη τεθεί σε υπηρεσία στις αρχικές του εκδόσεις, αλλά η συνεχής του εξέλιξη σημαίνει ότι η ΤΑ θα διαθέτει  ένα όπλο εξαιρετικά εξελιγμένο, σε ποσότητες που όχι μόνον θα καθορίζει η ίδια αλλά και που θα είναι πρακτικά άγνωστες σε μας, και σε εκδόσεις που αναβιβάζουν το όπλο στην κατηγορία του υποστρατηγικού όπλου. Με τη νέα έκδοση που είναι υπό εξέλιξη, το όπλο θα φτάσει αρχικά στο βεληνεκές των 500 χλμ. με τελικό διακηρυγμένο στόχο τα 2.500 χλμ. Έτσι, ενώ η ΠΑ σταδιακά χάνει τη δυνατότητα να αξιοποιεί το μοναδικό όπλο στρατηγικής σημασίας που έχει, τους πυραύλους SCALP, η ΤΑ σταδιακά αποκτά τη δυνατότητα μαζικών στρατηγικών πληγμάτων με μέσα που παράγει η ίδια (άρα, σε ποσότητες που μπορεί να αποφασίσει η ίδια και που οι υπόλοιποι αγνοούμε, και με πολύ χαμηλό κόστος). Με πιο απλά λόγια, η κυριαρχία της ΤΑ με μέσα που η ΠΑ θα αδυνατεί παντελώς να αντιμετωπίσει, επεκτείνεται δραματικά, την ίδια ώρα που το αμυδρά αντίστοιχο της ΠΑ σταδιακά θα εκλείπει.

Όλα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω αφορούν την εικόνα που σχηματίζεται από βασικά συστήματα των δύο πλευρών, και που δυστυχώς δεν εξαντλεί την διαφορά που σταδιακά σχηματίζεται.

Όλα αυτά αποτελούν το πρώτο, επιφαινόμενο επίπεδο, αυτό των μειζόνων οπλικών συστημάτων, που ασφαλώς είναι πολύ σημαντικό. Όμως πέραν αυτών, η ΠΑ, όπως άλλωστε ακριβώς και τα άλλα δύο Όπλα των ΕΔ, αντιμετωπίζουν εξ ίσου σημαντικά προβλήματα στον οργανισμό τους, τα οποία δεν είναι ορατά στους πίνακες εξοπλισμών. 

Οι αριθμοί κυρίων συστημάτων που αναφέρονται παραπάνω είναι «ονομαστικοί», δηλαδή θεωρητικοί. Η πραγματική διαθεσιμότητα των συστημάτων, που εξαρτάται απολύτως από την οικονομική δυνατότητα της χώρας να υποστηρίζει την τακτική αγορά ανταλλακτικών και υπηρεσιών συντήρησης φθίνει συνεχώς.

Η επιχειρησιακή εκπαίδευση του ιπταμένου προσωπικού, που ασφαλώς είναι ακριβή, έχει πληγεί σημαντικά. Ο βασικότερος δείκτης, ο αριθμός ωρών πτήσεως ανά μήνα και ανά χειριστή, θεωρητικά απόρρητο στοιχείο αλλά όπως γνωστό στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, έχει μειωθεί ουσιωδώς.

Η οροφή προσωπικού της ΠΑ, όπως διαμορφώνεται αφ’ ενός από τις οικονομικές δυνατότητες της χώρας να υποστηρίζει οικονομικά προσωπικό, επαγγελματικό ή στρατεύσιμο, αφ’ ετέρου από τη δημογραφία της χώρας, μειώνεται συνεχώς.  Έτσι, ακόμη και αν έχει μαχητικά ή ακόμη και χειριστές, η ικανότητα να υποστηρίξει με επαρκές προσωπικό λειτουργίες όπως ο ανεφοδιασμός σε καύσιμα και πυρομαχικά, και η συντήρηση, η φύλαξη εγκαταστάσεων, οι μεταφορές ή άλλες υποστηρικτικές λειτουργίες ή λειτουργίες διοικητικής μέριμνας εκτελούνται ανεπαρκώς για πραγματικές επιχειρήσεις και δεν μπορούν να υποστηριχθούν ικανοποιητικά σε επαρκές βάθος χρόνου (που δεν ανέρχεται σε πολλές ημέρες…).

Η επαγγελματική εκπαίδευση των στελεχών της ΠΑ (και όχι απλώς των χειριστών), τομέας που δεν ήταν ποτέ το ισχυρό σημείο του Όπλου, λόγω περιορισμένων πόρων φθίνει συνεχώς. Έτσι, η τεχνική παιδεία του κατ’ εξοχήν τεχνικού Όπλου περιορίζεται συνεχώς, με αντίστοιχη επίπτωση στη δυνατότητα του Όπλου να παρακολουθήσει (όχι ονομαστικά αλλά ουσιαστικά) τις διεθνείς εξελίξεις.

Στην ΤΑ, οι τάσεις στα ζητήματα αυτά είναι ακριβώς αντίθετες. Εξαιρώντας την προσωρινή ανωμαλία που προέκυψε από το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2015 (περί της οποίας αμέσως παρακάτω), οι πόροι που διαθέτει η ΤΑ για να υποστηρίξει εντατικές επιχειρήσεις, τόσο από πλευράς μέσων όσο και από πλευράς προσωπικού είναι άφθονοι, ενώ η ΤΑ δίνει μεγάλη έμφαση στην επαγγελματική εκπαίδευση των στελεχών της – κυρίως των αξιωματικών-, μια τάση παλαιά και ιστορική, που δεν φαίνεται να έχει προβληματίσει την ελληνική πλευρά. Το πρόβλημα με την ΤΑ φαίνεται να είναι η επίτευξη του επιπέδου ποιότητας προσωπικού στην έκταση που θα ήθελε, αφού ο πυρήνας των ικανών και καλά εκπαιδευμένων στελεχών δεν αποτελεί και τον μέσο όρο.

Το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2015 και οι συνακόλουθες απομακρύνσεις στελεχών των ΕΔ, ακόμη και τον Αύγουστο του 2017, επέφεραν σημαντικό πλήγμα στη διαθεσιμότητα στελεχών της ΤΑ και ιδίως στη διαθεσιμότητα χειριστών. Αυτό παρόξυνε το πρόβλημα διαθεσιμότητας χειριστών που ήδη υπήρχε εξ αιτίας της απορρόφησης ιπταμένων από τις συνεχώς αναπτυσσόμενες τουρκικές αερογραμμές. Έτσι, στην παρούσα φάση ο λόγος χειριστών προς αεροσκάφη έχει πέσει στο 0,7 έναντι του γενικά επιθυμητού 1,25. Η κατάσταση αυτή έχει δημιουργήσει την εντύπωση ότι η πολεμική ισχύς της ΤΑ έχει πληγεί αποφασιστικά. Επιπλέον, το πραξικόπημα δημιούργησε προσδοκίες για διάρρηξη των σχέσεων της Τουρκίας με τη Δύση και άρα αποκλεισμό τους από τις αντίστοιχες πηγές εξοπλισμού και επιχειρησιακής τεχνογνωσίας.

Από τις προσδοκίες αυτές, η πρώτη είναι υπερβολική και η δεύτερη ανυπόστατη.

Είναι προφανές ότι παρά την προκλητική στάση της Τουρκίας έναντι τόσο των ΗΠΑ όσο και των μεγάλων χωρών της ΕΕ, η αντικειμενική βαρύτητα της χώρας είναι τέτοια που οι υπόλοιπες χώρες υποχρεωτικά ανέχονται τη συμπεριφορά αυτή.  Ως προς αυτό, είναι εξόχως ενδεικτικό το εξής: στο πλαίσιο της επιτακτικής ανάγκης της Τουρκίας να εκπαιδεύσει νέους χειριστές (λεπτομέρειες αμέσως παρακάτω), αυτή στράφηκε προς τις ΗΠΑ για την παροχή αεροπορικής εκπαίδευσης, και μάλιστα εντός της Τουρκίας και όχι στο έδαφος των ΗΠΑ. 

Εν μέσω της περιόδου… «ρήξεως» των δύο χωρών, κι ενώ η ίδια η Αμερικανική Αεροπορία έχει οξύτατο πρόβλημα ελλείψεως χειριστών, και ενώ έχει ήδη μεγάλο πλήθος αιτημάτων για παροχή αεροπορικής εκπαιδεύσεως από άλλες αεροπορίες, ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου της Αμερικανικής Αεροπορίας Πτέραρχος Γκόλντφαϊν δήλωσε ότι: «Η Τουρκία αποτελεί μιας από τις κορυφαίες, αν όχι την κορυφαία, προτεραιότητα για εκπαίδευση. Συνεπώς, η οδηγία μου στην ομάδα μας είναι: «Πρέπει να κινηθούμε δραστήρια για να υποστηρίξουμε την Τουρκία«». Επειδή υπάρχουν αρκετές ελπίδες σχετικά με την εμπλοκή της παράδοσης αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία, η εκτίμηση του υπογράφοντος είναι πως αυτό αποτελεί εξαιρετικά απίθανο ενδεχόμενο: το πρόγραμμα JSF είναι τόσο οριακό οικονομικά, που είναι σχεδόν αυτοκτονικό για το αμερικανικό Υπουργείο Αμύνης να διακινδυνεύσει τη ματαίωση της αγοράς οποιουδήποτε αξιόλογου αριθμού αεροσκαφών. Συνολικά, δεν έχουν προκύψει παρά εξαιρετικά περιορισμένες, βραχύβιες και στην ουσία προσχηματικές εμπλοκές σε αμυντικά προγράμματα της Τουρκίας.

Σε ότι αφορά το πρόβλημα των χειριστών, η Τουρκική Αεροπορία κινείται δραστήρια για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αυτό, έστω και κάπως «άκομψα». Μετά την αρχική πρόσκληση προς αποστράτους χειριστές της που τώρα πετούν με πολιτικές εταιρείες να επιστρέψουν «εθελουσίως» στις τάξεις της -πρόσκληση που εστέφθη από εξαιρετικά περιορισμένη επιτυχία, αποφέροντας μόνον σαράντα 40 χειριστές- τον Σεπτέμβριο (του 2017) προχώρησε σε πιο δραστικά μέτρα: Επιδιώκοντας να εξαναγκάσει περίπου τριακοσίους (300) χειριστές να επανέλθουν (και ρεαλιστικά αποβλέποντας στην επιστροφή 150-180 χειριστών), τους «κάλεσε» να προσέλθουν, εντός του Σεπτεμβρίου, για ιατρικές εξετάσεις, κι εν συνεχεία, εντός 15 ημερών, να επανέλθουν σε υπηρεσία, και μάλιστα σε πτέρυγα μάχης. 

Η κίνηση αυτή προκάλεσε, ευλόγως, δυσφορία στις τάξεις των τούρκων χειριστών πολιτικών αεροσκαφών προελεύσεως ΤΑ, όμως η απειλή της άμεσης ανακλήσεως της επαγγελματικής τους άδειας, η προσμέτρηση της υπηρεσίας τους στην πολιτική αεροπορία στα έτη υπηρεσίας τους, η περιορισμένη διάρκεια της ανάκλησης (τέσσερα έτη) και η ειδική μισθολογική πολιτική σημαίνει ότι η επιδίωξη της επιστροφής 150-180 χειριστών είναι ρεαλιστική. Σε αυτούς τους χειριστές προστίθενται 180 εκπαιδευόμενοι χειριστές που προήλθαν από σχολές πολιτικής αεροπορίας και έγιναν δεκτοί εσπευσμένα στην TA, τοποθετήθηκαν ήδη στη 2η Πτέρυγα Αεροπορικής Εκπαίδευσης της ΤΑ, στο Cigli, έχουν ολοκληρώσει την αρχική και προχωρημένη αεροπορική τους εκπαίδευση και μένει η επιχειρησιακή τους εκπαίδευση.  Έτσι, η ΤΑ κινήθηκε άμεσα για να αποδώσει σχεδόν 350 χειριστές στις επιχειρησιακές μονάδες. Είναι προφανές ότι θα υπάρξει ένα πρόβλημα με την απορρόφηση (absorption) των νέων χειριστών. Η ίδια η ΤΑ εκτιμά (ή διακηρύσσει) ότι η όλη ανωμαλία θα εκλείψει εντός τεσσάρων ετών, με τη σταδιακή ένταξη νέων χειριστών που θα επιτρέψει και την αποχώρηση όσων επανελθόντων θέλουν, διακήρυξη η οποία φαίνεται εύλογη.

Συνεπώς, η παλαιότερη  εκτίμηση ότι: «οι επιπτώσεις του πραξικοπήματος υπερτιμώνται και ότι η -αναπόφευκτη- αρνητική επίδραση στην τουρκική στρατιωτική ισχύ, τόσο εξ αιτίας της εσωτερικής αναταραχής όσο κι εξ αιτίας της διατάραξης των σχέσεων της χώρας με τη «Δύση» θα είναι μικρή και δε θα πρέπει να λαμβάνεται καθόλου υπ’ όψιν στον αμυντικό μας σχεδιασμό» δυστυχώς επιβεβαιώνεται. 

[1] Ως «αντοχή σε χρήση» εννοείται ο συνδυασμός εφικτής διάρκειας πτήσης εξ αιτίας επάρκειας καυσίμου και εφικτής διάρκειας επιχειρησιακής αξιοποίησης εξ αιτίας διαθεσιμότητας και αντοχής του πληρώματος. Χάρις στη μεγαλύτερη χωρητικότητά του και τους χώρους ενδιαίτησης, καθώς και τη δυνατότητα εναέριου ανεφοδιασμού, τα τουρκικά συστήματα έχουν πολύ μεγαλύτερη «αντοχή σε χρήση» από τα ελληνικά αντίστοιχα.

πηγή

Share