95 χρόνια από το ΕΠΟΣ του Σαγγαρίου

Του Αριστοτέλη Βασιλάκη 

Σαν σήμερα πριν από 95 χρόνια (14 Αυγούστου 1921) ο Ελληνικός Στρατός επιτίθεται κατά των Τούρκων ανατολικά από τον Σαγγάριο ποταμό. Μετά από τριήμερη φονικότατη μάχη στο Καλέ Γκρότο, ο Τουρκικός Στρατός υποχωρεί. Με αφορμή την επέτειο της έναρξης του ΕΠΟΥΣ στον Σαγγάριο ποταμό και στους αφιλόξενους λόφους 60 χιλιόμετρα πριν την Άγκυρα, όπου ο Ελληνικός στρατός ΝΙΚΗΣΕ αλλά λόγω ιδαίτερων συνθηκών αναγκάστηκε να οπισθοχωρήσει, θα κάνω μια συνοπτική αναψηλάφηση των συνθηκών κάτω από τις οποίες το όνειρο της «Μεγάλης Ελλάδας» των 2 ηπείρων και των 5 θαλασσών, μετατράπηκε σε εφιάλτη για τους Έλληνες… Παρά το γεγονός ότι κάποιοι είχαν χαρακτηρίσει την «Μεγάλη Ιδέα» ως εθνικιστικό και αλυτρωτικό ιδεώδες, εντούτοις η πραγματικότητα λέει πως αν το συγκεκριμένο όραμα ολοκληρωνόταν, θα κατέτασσε γεωστρατηγικά τον Ελληνισμό, ως κυρίαρχο Έθνος στην Νοτιοανατολική Ευρώπη και την μετέτρεπε σαν κράτος, πρωταγωνιστή σε παγκόσμιο επίπεδο… Όλ’ αυτά πριν από 100 χρόνια περίπου…

Οπότε αντιλαμβάνεστε, πως οι πολιτικοί και στρατιωτικοί που συνέλαβαν το όραμα της «Μεγάλης Ελλάδας» ήταν πολύ μπροστά από την εποχή τους…

Όπως λέει και η «αλάνθαστη» Εβραϊκή διπλωματία, τα συμφέροντα παραμένουν ίδια, ΜΟΝΟ οι σύμμαχοι αλλάζουν… Το γεγονός ότι οι συμμαχίες άλλαξαν την εποχή εκείνη, όπως επισημαίνει και ο ιστορικός, ήταν αναμενόμενο και αναπόφευκτο… Τα συμφέροντα όμως παρέμεναν ίδια… Ήταν τα πετρέλαια της Μοσούλης, ήταν ο έλεγχος των στενών, ήταν η κυριαρχία στο Αιγαίο…

Το εκπληκτικό είναι, πως σήμερα 100 χρόνια μετά τα συμφέροντα παραμένουν ΟΛΟΙΔΙΑ… Σαν να μην πέρασε μια μέρα… Βέβαια οι σύμμαχοι αλλάζουν εν ριπή οφθαλμού… Και είναι δεδομένο πως θα ξαναλλάξουν…

Αυτό που εγώ έχω να καταθέσω, μετά από ενδελεχή ανάγνωση πολλών κειμένων που περιγράφουν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ο Ελληνισμός παρέμεινε «κουτσός», είναι πως οι λεπτομέρειες κάνουν τη διαφορά…

Αν στην περίφημη μάχη του Σαγγαρίου, οι Έλληνες πολιτικοί και στρατιωτικοί της εποχής, δεν είχαν κάνει κατά συρροή μοιραία λάθη, λόγω του προαιώνιου Ελληνικού διχασμού, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του Ελληνισμού θα ήταν εντελώς διαφορετικό…

Η περίφημη μάχη του Καλέ Γκρότο υπήρξε ενδεχομένως η μεγαλύτερη μάχη της σύγχρονης Ελληνικής ιστορίας… Ο Πλαστήρας και οι άλλοι Έλληνες ήρωες αξιωματικοί και στρατιώτες το βράδυ έβλεπαν τα φώτα της Άγκυρας… Ο Ελληνικός στρατός έφτασε 60 χιλιόμετρα πριν την Τουρκική πρωτεύουσα… Σύμφωνα με τον ίδιο τον Κεμάλ: «σε περίπτωση ήττας, το πεδίο του Σαγγάριου θα απέβαινε ο τάφος της Tουρκίας». Και είχε απόλυτο δίκιο… Μερικές μέρες μετά, ο Ελληνισμός της Ιωνίας είχε αφανιστεί… Τουλάχιστον, εκείνοι που δεν εξισλαμίστηκαν για να μείνουν στον τόπο τους…

Μετά τίς μάχες, ο Κεμάλ στην Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση θά δήλωνε: «Ο Σαγγάριος παραλίγο νά γίνει ο τάφος της Τουρκίας. Η μάχη διήρκεσε 22 αδιακοπα μερόνυκτα, περισσότερο από κάθε άλλη μάχη της τουρκικής ιστορίας.»

«Επτά τουρκικές Μεραρχίες έκαναν εκείνη την αντεπίθεση – επτά Μεραρχίες εναντίον τεσσάρων συνταγμάτων μας. Η αριθμητική υπεροχή των Τούρκων ήταν συντριπτική. Οποιονδήποτε άλλον Στρατό κι αν είχαν απέναντι τους θα τον είχαν συντρίψει. Αλλ’ οι Τσολιάδες μας φαίνεται, ότι ανήκουν στη πάστα εκείνη τω ανθρώπων που φτιάχνει τους ήρωες. Πυροβολούν ακατάπαυστα κατά του εχθρού, τα όπλα τους ανάβουν κι όταν οι Τούρκοι πλησιάζουν, τραβούν τις ξιφολόγχες. Ήταν δραματική η μάχη εκείνη σώματος προς σώμα. Ακόμα κι οι ξιφολόγχες εστόμωσαν, αλλ’ οι λεβέντες του 1/38 δεν λύγισαν – πολέμησαν και με τα δόντια κι απέκρουσαν τους Τούρκους. Κι ο Κεμάλ, παρακολουθώντας τη μάχη από το σταθμό διοίκησης του Ισμέτ, στο Αλαντζίκ, και βλέποντας το Στρατό του ν’ αποδεκατίζεται, μουρμουρίζει: «Αν ηττηθούμε, Έλληνες θα μας έχουν νικήσει»…
Γιάννης Καψής – Χαμένες Πατρίδες Ο αρχιστράτηγος Παπούλας διέταξε γενική σύμπτυξη της Στρατιάς, η οποία έπαιρνε τόν δρόμο επιστροφής καταστρέφοντας όλες τίς γέφυρες καί τίς γραμμές επικοινωνίας μεταξύ του ποταμού Σαγγάριου καί του Εσκί Σεχίρ. Χιλιάδες στρατιώτες έμειναν θάμμένοι στό οροπέδιο της Αγκυρας μαζί μέ τό όνειρο της απελευθέρωσης της Μικράς Ασίας. Η μοιραία εκστρατεία των 45 ημερών είχε λήξει. Ο αδελφός του Κωνσταντίνου Νικόλαος θά έγραφε στό ημερολόγιο του: «Αναχωρούμεν σήμερον Τρίτην, 14 Σεπτεμβρίου. Καί πάλιν κατά σύμπτωσιν, ημέραν αποφράδα.» Ολοι διαισθάνονταν ότι άνοιγε ένα δυσοίωνο κεφάλαιο γιά τήν πορεία της Ρωμιοσύνης. Καί όμως αν έμπαιναν στήν Αγκυρα!

«Τήν 28ην Αυγούστου, κατόπιν σκληρού αγώνος 14 ήμερων, ή μάχη παρέμενεν αναποφάσιστη. Αλλ’ ό Μουσταφά Κεμάλ έβλεπεν ότι είχε πλησιάσει ή κρίσιμη στιγμή. Ή ανθρώπινη άντιστασις είχε φθάσει στά όριά της. «Επρεπε ό ένας από τούς δύο αντιπάλους νά διακόψη τήν μάχην. Ή τουρκική άμυνα εκρατείτο από μιά κλωστή. Έπρεπε νά επιμείνη στόν αγώνα; Έπρεπε ν’ απαγκιστρωθή;

Σε κάθε στιγμή τό τηλεφωνον ήταν ενδεχόμενον νά ήχήση γιά ν’ αναγγείλη ότι τό τουρκικόν Μέτωπον διεσπάσθη. Καί τότε θά ήταν πολύ αργά – τό πάν θά είχεν άπολεσθή. Ό Κεμάλ στριφογύριζεν όλή τήν ήμερα στό γραφείο του αναποφάσιστος. Τό Μέτωπο κρατούσε ακόμη – έως πότε όμως; Ή νύχτα έπεσε βαρειά, πιό βαρειά από άλλοτε. Κι’ ή αγωνία μεγάλωνε.

Ήταν δύο τά μεσάνυχτα, όταν κτύπησε τό τηλέφωνο. «Ενας αξιωματικός μπήκε στό γραφείο τού αρχιστρατήγου καί χαιρετώντας άνέφερεν: «Έξοχώτατε, ό Φεβζή πασάς θέλει νά σας μιλήση στό τηλέφωνο αυτοπροσώπως».

Ό Κεμάλ ώρμησε πρός τό ακουστικό.
«Τί είπατε; φώναξε. Οί «Ελληνες έφθασαν στά όρια τής αντοχής των; Ετοιμάζονται νά υποχωρήσουν εφ’ όλου τού Μετώπου;»

Ό άγων είχε κριθή. Εάν οί «Ελληνες κρατούσαν λίγα λεπτά ακόμη, ένα τέταρτον τής ώρας, ό Κεμάλ θά διέτασσεν άπαγκίστρωσιν γιά νά προλάβη τήν καταστροφήν.

Ο Τούρκος αρχιστράτηγος δέν μπόρεσε νά συνέχιση. «Εβαλε μιά άγρια κραυγή θριάμβου, πέταξε τό ακουστικό κι’ έσπευσε στό γραφείο του. Επήρε τόν διαβήτη κι άνοιξε τόν επιτελικό του χάρτη. Κάτω άπό τό φώς τής άσετυλίνης τό πρόσωπο του ήταν περισσότερο παρά ποτέ σταχτί, σάν τήν στέππα της ερήμου, οι κόγχες τών ματιών του μαύρες κι οί κόρες κατακόκκινες σάν αίμα. 

Ήταν επί ήμερες άγρυπνος. Δέν πέρασε πολλή ώρα κι’ έκάλεσε τόν συνταγματάρχη Αρίφ γιά νά τού υπαγόρευση τίς διαταγές του. Ή φωνή του έμοιαζε μέ τόν ορυμαγδό τής μάχης, καθώς ελεγεν: « Ή έπίθεσις τών Ελλήνων παρέλυσε καί χάνει έδαφος. Πρέπει νά έπωφεληθώμεν καί νά λάβωμεν τήν πρωτοβουλίαν. Προωθήσατε πάσαν έναπομένουσαν έφεδρείαν πρός τό σημείον αυτό… (κι εδειξεν επί τού χάρτου τό Πολατλί). Από εδώ πρέπει νά άπειλήσωμεν τήν γραμμήν ύποχωρήσεως τού εχθρού.»

Μεσίν, βιογράφος του Μουσταφά Κεμάλ

πηγή

Share